روز سه شنبه 26 دیماه در مراسم اختتامیه نمایشگاه ارمنستان و ایران "خاطره یک سرزمین" با حضور محمد رضا کارگر، مدیرکل اداره کل موزه ها، آرتاشس تومانیان، سفیر جمهوری ارمنستان در ایران، سیداحمد محیط طباطبایی رئیس ایکوم و محمدحسن طالبیان معاون میراثفرهنگی سازمان میراثفرهنگی، مهمانان عالیرتبه دولتی، سفرا، پژوهشگران، باستان شناسان، هنرمندان و جمعی از هموطنان ارامنه کشور در سالن همایش های موزه ملی ایران برگزار شد.
در مراسم شب فرهنگی ارمنستان جبرئیل نوکنده با خوش آمد گویی به مهمانان به عنوان سخنران ابتدایی این مراسم گفت: «نمایشگاه ارمنستان و ایران: خاطره یک سرزمین سه ماه پیش گشوده شد و ما در موزه ملی ایران این افتخار را داشتیم که در این مدت میزبان آثاری نفیس از فرهنگ کهن ارمنستان در تهران باشیم. در طول مدت این سه ماه، رویدادهای ارزشمندی در موزه ملی ایران مانند برگزاری شش نشست علمی (چهار پژوهشگر از ایران و دو پژوهشگر از ارمنستان) در حاشیه این نمایشگاه رخ داد».
او افزود: «در مجموع ۴۵۰۹۶ نفر از نمایشگاه بازدید کردند که بیش از ۷۰درصد ایرانی و حدود ۳۰درصد از سایر ملیتها بودند. تعداد زیادی از هموطنان ارمنی ما، با علاقهمندی از این نمایشگاه و موزه بازدید کردند و این دستاورد بزرگی برای ما است که موزهای برای همه هموطنانمان باشیم».
مدیر موزه ملی ایران ادامه داد: «بیش از ۶۰۰ بازدید کننده نظرات خود را درباره نمایشگاه در دفتر یادبود موزه ثبت کردند. تور مجازی نمایشگاه به همت شرکت ”سمینگ هاوس“ آماده و در وب بارگزاری شد که در دسترسی همگان است».
وی افزود: «راهنمای صوتی نمایشگاه به دو زبان تهیه شد که بازدیدکنندگان از طریق گوشی همراه به آن دسترسی دارند. طی مدت نمایشگاه تورهای بازدید ویژه کودکان برگزار شد که نتایج آن بهصورت آثار هنرهای تجسمی در نمایشگاهی جانبی باعنوان ”ارمنستان و سیلا در خاطر کودکان پارس“ تا ۶ بهمن ۹۶ قابل بازدید است. این برنامه به همت آموزشگاه هنرهای تجسمی بادبادک و موزه مجازی بینالمللی هنر کودک و بخش کودکان موزه ملی ایران صورت گرفته است».
نوکنده خاطرنشان کرد: «بازدید کارشناسان و روسای موزههای بزرگ جهان مانند بازدید رئیس موزه بریتانیا ازجمله مواردی بود که طی برگزاری این نمایشگاه صورت گرفت. همچنین بروشورهای مستقلی به سه زبان فارسی، ارمنی و انگلیسی در اختیار بازدیدکنندگان قرار گرفت.»
سپس افزود: «یک کتاب نیز در مورد کتیبههای اورارتویی (در دو نسخه فارسی و ارمنی) و کاتالوگ سه زبانه (فارسی ـ انگلیسی ـ ارمنی) نمایشگاه منتشر شد که امروز شاهد رونمایی این دو کتاب خواهیم بود».
مدیر موزه ملی ایران ادامه داد: «بیشک همه این رویدادهای ارزشمند را مدیون همکاری دلسوزانه و تنگاتنگ موزه تاریخ ارمنستان، سفارت جمهوری ارمنستان در تهران، مدیران ارشد سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری و پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری هستیم. در طول هشتاد سال گذشته نمایشگاههای متعددی در موزه ملی ایران تشکیل شده اما نمایشگاه حاضر نخستین نمایشگاه بزرگ خارجی موزه ملی ایران است. برگزاری این نمایشگاه باعث گشایش دوباره دریچههای گفتوگو بین دو ملت بزرگ ارمنستان و ایران شد و یادآور دیرینگی همزیستی و ریشههای مشترک تاریخی این دو سرزمین همسایه است. امیدوارم با برپایی این نمایشگاه توانسته باشیم ارزشهای میراث کهن این دو سرزمین را بیشتر معرفی کنیم و اهمیت این فرهنگهای دیرینه را به بازدیدکنندگان منتقل کنیم».
وی افزود: «تردیدی نیست برنامه شب فرهنگی ارمنستان تأکیدی دوباره بر علایق مشترک و فرصتی دیگر برای آشنایی با فرهنگ غنی ارمنستان است».
در ادامه مراسم محمدرضا کارگر، مدیرکل اداره کل موزه ها سخنرانی نموده و گفت: «ثروتهای پایدار جامعه ثروتهای اجتماعی هستند، ثروتهایی که هیچگاه هیچ قدرتی قادر به از بین بردن آنها نیست. مشاهیر و داشتههای فرهنگی ما آسیب نمیبیند، اما دیگر ثروتها همیشه در معرض نابودی و تهدید هستند».
وی افزود: «سازمان میراثفرهنگی این افتخار را دارد که از این ثروتهای بزرگ اجتماعی پاسداری کند. راهی که امروز تا حدودی شاهد نتایج پیمودن آن هستیم، راهی طولانی است، زیرا تغییر دادن فرهنگی نادرست در جامعه بسیار دشوار است».
مدیرکل امور موزهها و اموال منقول فرهنگیتاریخی گفت: «چنین نمایشگاههایی سفرای فرهنگی جامعه هستند و پیام صلح و دوستی را بههمراه دارند. این نمایشگاهها پنجرهای را به فرهنگ و تمدن جامعه باز میکنند. چنین رویدادهایی یک نیاز اجتماعی است. مردم ایران و ارمنستان قطعا احساس کردند که باید بیشتر بههم نزدیک شوند».
کارگر با بیان اینکه امروز فرهنگها نیاز به این دارند که بیشتر هم را بشناسند و انسانهای کشورهای مختلف نیاز به بستری دارند که بیشتر با هم آشنا شوند تصریح کرد: «ارمنستان این دست دوستی را به سمت ما آورد. ما نیز در مقام میزبانی تلاش کردیم امانتدار خوبی برای داشتههای فرهنگی ارمنستان باشیم».
سیداحمد محیط طباطبایی رئیس ایکوم در این مراسم گفت: «در دو دهه گذشته ایکوم محور فعالیتهای خود را در همه کشورهای دنیا حول دو مسئله اساسی قرار داده، این دو مسئله اساسی محیطزیست و صلح هستند. همگرایی بین گروههای اجتماعی مهمترین فعالیتهای ایکوم است، هر فعالیت و رویداد صحیح موزهای یک همگرایی نزدیک است که کینهها را از بین میبرد. موزهها نیز از طریق برگزاری رویدادهایی از این دست از تمام نهادهای فرهنگی برای رسیدن به این مهم، مؤثرتر عمل میکنند. در واقع موزهها غبار فراموشی را از پیشینه فرهنگها میزدایند».
او افزود: «ایکوم در طول سالهای گذشته با همکاری موزهداران ایرانی کمیته ملی موزه های ارمنستان را تشکیل داده و موزهداران ارمنستان نخست عضو کمیته ایکوم ایران شدند تا بتوانند ایکوم ارمنستان را تشکیل دهد، این یعنی همکاری بینموزهای است. این همگرایی خاطره مشترک امری طبیعی در تاریخ این کشور است».
محیط طباطبایی ادامه داد: «اگر فرهنگ ارمنستان را از فرهنگ ایران و فرهنگی ایران را از فرهنگی ارمنستان جدا کنیم، فرهنگهایمان دچار خسران میشود».
آرتاشس تومانیان سفیر ارمنستان در ایران نیز در این مراسم گفت: «دو سال قبل برای اولینبار بهعنوان یک بازدید کننده معمولی به موزه ملی ایران آمدم، در طول سه سالی که سفیر ارمنستان در ایران هستم با نهادها و سازمانهای زیادی در ارتباط بودم، اما فضا، اقدامات و رویکرد منابع انسانی این مجموعه برای من بسیار جالب توجه بود».
وی افزود: «در جلسات مشترک همکاری دو جانبه بین موزههای ایران و ارمنستان و برگزاری نمایشگاهها مشترک در دستور کار قرار گرفت، ده ماه بعد از اولین نشست ما، با حضور رؤسای جمهوری دو کشور ایران و ارمنستان سند مربوط به همکاری میان موزهها به امضا رسید که پیرو آن این نمایشگاه ۹۰ روز پیش با ۱۰۳ اثر از موزه ارمنستان در موزه ملی ایران افتتاح شد».
سفیر ارمنستان در ایران گفت: «این نمایشگاه یک اتفاق بزرگ در طول حیات موزه ملی ایران در زمینه همکاری بین موزهای از نظر عمق و تعداد اشیای به نمایش گذاشته شده است، این نمایشگاه که در سه قسمت قبل از اورارتو، اورارتو و پسا اورارتو برگزار شد، فرصتی استثنایی است تا بتوانیم یکی از فرهنگهای باستانی مهم یعنی فرهنگی اورارتو را به ایرانیان معرفی کنیم».
وی تصریح کرد: «این فرصتی استثنایی بود که تاریخ پنج هزار ساله ارمنستان را معرفی کنیم، هماهنگونه که مدیر موزه ملی ایران اعلام کرد بیش از ۴۵ هزار نفر از این نمایشگاه بازدید کردند. این افراد شامل هزاران دانشجو، صدها استاد و کارشناسان، گردشگران خارجی و ملت ایران بودند».
تومانیان خاطرنشان کرد: «ارمنستان و ایران کشورهای همسایه هستند و دو ملت مسیر طولانی تاریخی را با یکدیگر طی کردند. مسائل و مشکلات حادی بین ایران و ارمنستان وجود ندارد و تمام نهادهای ذیربط بدون هیچ مشکلی با همدیگر همکاری میکنند».
وی افزود: «معتقدم که دوستیها و صمیمیتها بین ملتها زمانی صورت میگیرد که واقعیتها و تاریخ دو کشور به نمایش گذاشته شود. موزه ها جزو تاریخ هر فرهنگ و کشوری هستند. زمانی که دو کشور از هم شناخت دارند، با هم آشنا هستند، درک عمیقی از همدیگر دارند، گذشت دارند و همدیگر را میفهند. میتوانیم بگوئیم که روابط بین این دو کشور مستحکم است و در سطح خوبی قرار دارد. اگرچه که روابط ایران و ارمنستان خوب است. اما اقدامات زیادی برای توسعه روابط این دو کشور باید انجام گیرد».
ایشان در سخنان خود با تشریح جایگاه خاص و ویژه موزه ملی ایران گفت: «موزه ملی ایران یک موزه منحصر به فرد و استثنایی است. موزه ای با مرزهای وسیع در تعریف تمدن های باستانی و جایگاهی خاص و ویژه در شناساندن و معرفی این فرهنگ های کهن، و ما بسیار خوشنودیم که فرهنگ ارمنستان باستان را در این موزه در معرض نمایش گذاردیم».
سفیر ارمنستان در ایران با بیان اینکه هدف اصلی این نمایشگاه این بود که فرهنگ و تاریخمان را به همدیگر بشناسانیم و معرفی کنیم خاطرنشان کرد: « طبق هم فکریهایی که با مدیرموزه ملی ایران بهعمل آمد در آینده نیز شاهد برنامههای مشترک بین ایران و ارمنستان خواهیم بود. امروز پرده برگزاری باشکوه این نمایشگاه سه ماهه بسته خواهد شد. من معتقدم که دو ملت زمانی روابط مستحکمی خواهند داشت که این روابط در روابط فرهنگی و تاریخی دو کشور ریشه داشته باشد».
محمدحسن طالبیان معاون میراثفرهنگی سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری به عنوان آخرین سخنران مراسم شب فرهنگی ارمنستان گفت: «برگزاری چنین نمایشگاههایی بهترین و موفقترین مسیر برای معرفی فرهنگ مشترک است. میراث فرهنگی حلقه اتصال ملتها و زمینهساز تعاملات مؤثر و نزدیکی ملتهاست، ما برای داشتن آیندهای روشنتر نیازمند درک و تفاهم هستیم و موزهها در این میان نقش تأثیرگذاری دارند».
وی افزود: «دو کشور همسایه ایران و ارمنستان بر اساس این اندیشه نمایشگاه مشترک را برگزار کردند. این نمایشگاه تأکیدی بر اهمیت این میراث مشترک، گامی برای تعاملات بیشتر و تأکیدی بر ریشههای مشترک دو کشور است. معرفی این میراث گامی در راستای حفظ بهتر و معرفی میراثفرهنگی به همگان است».
معاون میراثفرهنگی سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری تصریح کرد: «ما باور داریم که این نمایشگاه گامی مهم در گسترش ارتباطات فرهنگی بین ایران و ارمنستان بود و توانسته هموطنان ما را با این میراث آشنا کند. برای گسترش این ارتباط پویا تشکیل نمایشگاهی از آثار ایران در ارمنستان میتواند بسیار مؤثر باشد، مقدمات برگزاری این نمایشگاه در حال انجام است و امیدواریم در آیندهای نزدیک شاهد برگزاری این نمایشگاه باشیم».
او با بیان اینکه اشتراکات فرهنگی دو کشور دارای سابقهای عمیق و طولانی است، ادامه داد: «ما فهرست بلندی از کلیساهای ارامنه داریم که سه اثر از این میراث ارزشمند در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. تلاش داریم که سایر کلیساهای مهم ارامنه مانند کلیسای وانک اصفهان نیز به این پرونده اضافه شود».
در پایان مراسم شب فرهنگی ارمنستان توسط مهمانان عالیرتبه از سه کتاب مرتبط با این نمایشگاه رونمایی شد. دو کتاب "کتیبه های میخی اورارتویی در ایران" به زبان فارسی و ارمنی نوشته دکتر مریم دارا و کاتالوگ نمایشگاه ارمنستان و و ایران: خاطره یک سرزمین به کوشش یوسف حسن زاده و آنلکا گرگوریان رونمایی گردید.
پس از آن مهمانان از نمایشگاه "سیلا و ارمنستان در خاطره کودکان پارس" که کار مشترکی از موزه ملی ایران، آموزشگاه هنرهای تجسمی بادبادک و موزه مجازی بین المللی هنرکودک برپاشده و روایتی است از آثار کودکان هنرمندی که تجربه بازدیدی خود را از دو نمایشگاه خارجی، به شکل آثار تجسمی ارایه کردند.